Welke prijs betaalt u voor comfort? En dan heb ik het niet over de financiële kosten. Meer specifiek: is uw functionaliteit verslechterd als gevolg van het gebruik van hulpmiddelen?
Bovenstaand plaatje is van een Tarahumara-loopster, een stam van oorspronkelijke bewoners van Mexico. Deze stam staat bekend om hun hardloopvaardigheden. Ze hebben al vele records gebroken en lopen doorgaans op zeer eenvoudig schoeisel, een soort sandaal. Eind april won een 22-jarige loopster een 50 kilometer lange-afstand hardloopwedstrijd, gekleed in een rok en sandalen, met alleen een flesje water (het jaar ervoor werd ze tweede in een 100-kilometer race). Geen moderne gadgets, geen dure hardloopschoenen of -kleding. Vreemd? Eerder natuurlijk, denk ik. De mens is gebouwd op lange-afstandlopen, en een deel van ons evolutionair succes als soort wordt verklaard door ons vermogen om lange tijd achter prooidieren aan te kunnen rennen. Op den duur raken de prooidieren oververhit en uitgeput.
Het gemak dient de mens
Onze moderne tijd heeft ons veel handige ontwikkelingen gebracht. Maar helaas wel tegen een prijs: we bewegen steeds minder. En de beweging die we al uitvoeren, is meestal zeer beperkt qua afwisseling. Het moderne leven is gebouwd op comfort. Afstandsbedieningen, roltrappen, liften et cetera, hebben de laatste decennia hun intrede gedaan. En nogmaals voegen deze veel comfort toe aan ons leven, maar welke prijs betaalt u voor dat comfort? Als ik op straat kijk, zie ik bijna niemand met functionele heupen. Er is bijna altijd een beperking in heupextensie (strekken van de heup) en/of de heupflexie (buigen van de heup), zelfs wandelen lijkt niet meer op hoe onze voorouders dat deden. Veel mensen bewegen alleen van de auto naar de werkplek en vice versa. Als u in de spiegel kijkt, ziet u misschien het volgende: (zie ook Typen houdingsafwijkingen). Dit is een teken dat uw heup(en) niet volledig functioneel zijn.
Sporters
Ik was laatst bij een training van jonge toptalenten, waarvan sommige Olympisch, en ook daar had bijna niemand (volledig) functionele heupen, terwijl dit voor de sport toch echt op zijn minst handig is. Het meest functioneel was de 60-jarige trainer! Training van (top)atleten wordt over het algemeen steeds eenzijdiger. Kijk ook maar eens naar dit filmpje uit de oude doos van een training van topatleten van toen.
Schoenen
Een voorbeeld waar ik wat uitgebreider op zal ingaan en wat de gemoederen vaak bezighoudt is (hardloop)schoenen. Er wordt vaak gezegd: voor hardlopen heb je alleen goede loopschoenen nodig en daarom is het zo laagdrempelig. Ik zou verder willen gaan en zeggen, je hebt zelfs geen (loop)schoenen nodig. De menselijke voet is gemaakt om langdurig (hard) te lopen (zie het begin van dit blog), en heeft daarbij geen ondersteuning nodig. Een boog wordt al sinds jaar en dag in de architectuur gebruikt en is een van de sterkste constructies die bestaat. De voetbogen (in de lengte en breedte) zijn zodanig ontworpen dat deze veel gewicht kunnen dragen.
Schokdemper
In feite is het hele onderbeen een schokdemper, die de klappen van (hard)lopen prima kan opvangen. Daarvoor is het wel nodig dat voet, enkel, knie en heup optimaal samenwerken om de krachten goed te verdelen. Wat ik in de praktijk vaak zie, is dat een of meerdere gewrichten in deze keten niet functioneel genoeg is/zijn. Als bijvoorbeeld de knie naar binnen of buiten is gedraaid, of naar binnen of buiten staat (x- of o-benen), kunnen deze gewrichten niet meer optimaal samenwerken en ontstaat er vaak pijn of een blessure bij de welbekende zwakste schakel. Gelukkig is dit met houdingstherapie goed te verbeteren.
Pronatie en supinatie
Hoe zit het dan met schoenen die pronatie of supinatie corrigeren? Zijn die dan niet nodig? De vraag is, waarom gaan de voeten/enkels supineren of proneren. Het lichaam is een eenheid en er is nogmaals een sterke connectie tussen enkel- , knie- , en heupfunctie. Wat we in de praktijk meestal zien, is dat een geproneerde (of gesupineerde) enkel samengaan met knieën die niet in de juiste positie staan (naar binnen of buiten gedraaid, of in x/o-positie), en/of een verminderde heupfunctie. Als dit wordt hersteld, lost de pronatie of supinatie zich ook in bijna alle gevallen op. Ik zeg hierbij niet dat u gelijk deze schoenen of inlegzooltjes moet weggooien, maar ik pleit er wel voor om het lichaam functioneel genoeg te maken zodat de enkels weer neutraal gaan staan. Nogmaals, de enkels reageren meestal op de knieën en/of heupen. In het algemeen is de stelregel bij pijn in een bepaald gewricht, om ook te kijken naar de gewrichten boven en onder dat gewricht. Dus heeft u knieproblemen, kijk dan ook naar de heup en enkel. Met houdingstherapie zorgen we ervoor dat de hele bewegingsketen weer optimaal functioneert. U zult zien dat u dan minder, of zelfs helemaal geen hulpmiddelen als inlegzooltjes meer nodig heeft. Het lichaam is een eenheid, je kunt de enkelpositie niet corrigeren zonder ook naar knie en heup te kijken.
Deadlift
Als u niet gelooft dat schoenen niet nodig zijn, kijk dan eens naar onderstaande (Instagram)video van Jitse Kramer, tweevoudig sterkste man van Nederland (en tweede in 2016). Hij doet hier een deadlift van 410 kilo, zonder riem of andere hulpmiddelen, maar ook zonder schoenen zoals u ziet. Denkt u niet dat, als het nodig zou zijn om de voetboog te ondersteunen met moderne schoenen, deze topatleet zulke schoenen zou dragen? Stelt u zich de krachten voor die bij een dergelijke deadlift op de voeten rusten. Als het nodig en veilig zou zijn om schoenen te dragen, zou hij dit wel doen toch? Toch kiezen bijna alle krachtsporters ervoor om de deadlift zonder schoenen uit te voeren.
Meer functionele beweging
Het algemene advies dat ik kan geven is om meer te bewegen. Elke minuut die u extra beweegt is meegenomen. Maar de beweging die u doet, moet ook functioneel zijn. Zorg ervoor dat alle spieren aan bod komen, dat u regelmatig
- ergens overheen moet klimmen of springen
- ergens onderdoor moet kruipen
- uw armen moet strekken boven uw hoofd en zijwaarts
- zijwaarts beweegt (ergens omheen gaat)
- uw ruggengraat draait en buigt naar voren, achteren en opzij
- uw heupen door de volledige range of motion (bewegingsuitslag) beweegt in alle posities: naar voor en achter, naar binnen en buiten, en draaiend naar binnen en buiten.
En dit allemaal liefst op een zo snel mogelijk tempo. Klik hier voor een filmpje van een Patch Fitness training, een meer actieve vorm van houdingstherapie gebaseerd op dezelfde principes.
Juist in de moderne tijd, met al haar gemakken, is het van levensbelang om functioneel te blijven bewegen. Neem vrijblijvend contact op als u specifieke vragen heeft over uw situatie of als u tips wilt!
Meer weten?
Oefeningen bij enkel- en voetpijn
Op de pagina Gratis oefeningen vindt u onder andere 4 oefeningen tegen enkel- en voetpijn. Doe deze elke dag gedurende minimaal een week en laat me weten hoe uw pijn en uw voet- en enkelfunctie verandert.
Patch Fitness
Voor meer informatie over Patch Fitness, de actieve tak van houdingstherapie, zie deze (Engelstalige) pagina. Of neem contact op!
Minimalistisch lopen
Ik ben een groot voorstander van minimalistisch (hard)lopen. Dit moet wel worden opgebouwd. Meer informatie hierover en over de voet vind je onder andere
- op de website van collega-therapeut Mette van der Ven
- op de website van fabrikant van minimalistische schoenen Feelmax (geen enkele zakelijke relatie mee, geven gewoon goede info)
- op de website van goedvoets
Wist u dat je allerlei schoenen in minimalistische uitvoeringen hebt? Van sportieve modellen tot representatieve schoenen die je zelfs onder een kostuum of mantelpak kunt dragen, en zelfs bergschoenen. Kenmerk van al deze schoenen is dat ze de voet geen kunstmatige steun geven, maar wel beschermen tegen de elementen.
Als u besluit minimalistisch te gaan (hard)lopen (hoera!), bouw dit dan wel goed op. Ik raad aan minimaal 1 les te nemen bij een running coach die hierin gespecialiseerd is. Ik heb zelf les genomen bij Ruth Langemeijer in Amsterdam. Zij kan ook doorverwijzen naar een goede trainer bij u in de buurt. Het is geweldig om te zien welke klachten al verholpen kunnen worden door alleen natuurlijk te gaan (hard)lopen. Voor een integrale en holistische aanpak raad ik altijd aan om daarnaast ook te zorgen voor een goed uitgelijnd lichaam zodat de hele bewegingsketen zp sterk en functioneel mogelijk is.
Koop uw minimalistische schoenen het liefst bij een gespecialiseerde winkel. Ik ga zelf naar De Trek Outdoor in Hoorn, zij hebben ook een webshop maar kunnen ook doorverwijzen naar een specialist bij u in de buurt.
Tot slot
Ten slotte wil ik Jitse Kramer graag bedanken voor zijn goedkeuring om het filmpje te delen.